Hygiëne op het werk: de verantwoordelijkheid van de werkgever

Een optimale hygiëne op de werkvloer is vandaag de dag meer dan een kwestie van netheid; het is een strikte wettelijke verplichting, een strategische investering in de gezondheid van uw team, en een directe hefboom voor de productiviteit.

Het negeren van deze regels, vastgelegd in de Belgische Codex over het welzijn op het werk, brengt zowel het welzijn van uw medewerkers als uw bedrijf in gevaar door potentiële boetes en stijgend ziekteverzuim.

Dit artikel dient als een diepgaande gids voor elke werkgever over de verplichtingen, de cruciale rol van de RI&E, en het onmisbare partnerschap met een gespecialiseerd schoonmaakbedrijf.

📝 Het wettelijke fundament: Codex over het welzijn op het werk

In België is de basis voor de verplichtingen van de werkgever vastgelegd in de Welzijnswet en de daaruit voortvloeiende Codex over het welzijn op het werk.

Deze wetgeving legt de verantwoordelijkheid volledig bij de werkgever om een gezonde en veilige werkomgeving te garanderen. Hygiëne is hierbij  een integraal onderdeel.

De cruciale rol van de Risico-Inventarisatie en -Evaluatie (RI&E)

Elke werkgever is verplicht een RI&E uit te voeren. Dit proces is het fundament van uw hygiënebeleid en omvat :

• Identificatie: Het in kaart brengen van alle mogelijke hygiënische risico's. Denk hierbij aan bacteriële besmetting in keukens of sanitaire voorzieningen, slechte ventilatie, of risico's verbonden aan specifieke werkprocessen (bijv. in de industrie of de zorgsector).
• Evaluatie: Het beoordelen van de ernst en de waarschijnlijkheid van deze risico's.
• Plan van Aanpak: Het opstellen van concrete preventiemaatregelen om de vastgestelde risico's te beheersen en te elimineren. Deze maatregelen vormen uw directe wettelijke verplichtingen.

Zonder een actuele en grondige RI&E die hygiëne omvat, voldoet u niet aan de wettelijke verplichtingen, wat de deur opent voor inspecties en sancties door de FOD (Federale Overheidsdienst).

Het is de taak van de werkgever om de RI&E regelmatig te herzien en aan te passen aan de veranderende omstandigheden op de werkvloer.

🚽 De concrete wettelijke verplichtingen rondom hygiëne

De Codex preciseert een reeks minimale vereisten waaraan elke werkgever moet voldoen om een hygiënische werkomgeving te garanderen. Deze verplichtingen gaan verder dan alleen dagelijkse schoonmaak.

1. Sanitaire voorzieningen en drinkwater

De werkgever moet zorgen voor een voldoende aantal en een goede staat van sanitaire voorzieningen (toiletten en wasgelegenheid), afhankelijk van het aantal werknemers. Dit betekent:

• Aantal: Een specifiek minimumaantal toiletten en wastafels per geslacht en per aantal werknemers.
• Hygiëne: De voorzieningen moeten altijd schoon zijn. Dit vereist een strak en gedocumenteerd schoonmaakplan.
• Benodigdheden: Er moet altijd zeep, handdoeken of drogers, en toiletpapier aanwezig zijn.
• Drinkwater: Toegang tot drinkbaar water moet gegarandeerd zijn, idealiter via waterfonteinen of distributeurs die regelmatig onderhoud vereisen.

2. De organisatie van de werkvloer en ventilatie

De werkomgeving zelf moet zodanig zijn ingericht dat besmetting en ziekteverspreiding worden geminimaliseerd:

• Orde en netheid: De vloeren, muren en plafonds moeten regelmatig worden schoongemaakt. De werkgever is verplicht te zorgen voor een schone werkomgeving en de middelen daartoe te verschaffen (opslagruimte voor afval, etc.).
• Ventilatie: Een adequate luchtverversing en ventilatie is cruciaal om de verspreiding van ziektekiemen en schadelijke stoffen in de lucht te beperken. Vooral sinds de COVID-19-pandemie ligt hier een sterke focus op, met specifieke meetnormen voor CO2-niveaus.

3. Persoonlijke Beschermingsmiddelen (PBM) en kleding

Indien de aard van het werk dit vereist (bijvoorbeeld in keukens, laboratoria, of de zware industrie), is de werkgever verplicht tot:

• Het gratis verstrekken van geschikte PBM (Persoonlijke Beschermingsmiddelen), zoals handschoenen, maskers en veiligheidsbrillen.
• Het voorzien in de reiniging van werkkleding of uniformen, indien deze door het werk vervuild of besmet raken.

📉 De kosten van non-compliance: ziekteverzuim en boetes

Het verwaarlozen van hygiëne op de werkvloer heeft directe en hoge kosten. Dit is waar de investering in een goed schoonmaakbedrijf zich onmiddellijk terugverdient.

Stijgend Ziekteverzuim: De onzichtbare kosten

Slechte hygiëne is een broeihaard voor de verspreiding van virussen en bacteriën. Ziekteverzuim door slechte hygiëne leidt tot:

• Daling van de productiviteit: Minder personeel levert minder output.
• Hoge loonkosten: De werkgever betaalt door tijdens de afwezigheid.
• Lagere moraal: Overblijvend personeel wordt overbelast.

Studies tonen aan dat investeren in een schone werkomgeving een van de meest effectieve manieren is om ziekteverzuim te reduceren.

Een grondige, professionele schoonmaak van veelgebruikte oppervlakken (deurklinken, lichtknoppen, telefoons) is hierin cruciaal.

FOD Inspectie en boetes

De Federale Overheidsdienst (FOD) is bevoegd om onaangekondigde inspecties uit te voeren om de naleving van de Codex te controleren.

Indien de hygiëne en de bijbehorende administratie (zoals de RI&E) niet op orde zijn, kan de werkgever gesommeerd worden om direct maatregelen te treffen, onder bedreiging van zware boetes.

Deze boetes kunnen oplopen tot duizenden euro's, afhankelijk van de ernst van de overtreding en de herhaling.

📈 Hygiëne als hefboom voor productiviteit en imago

De wettelijke verplichtingen van de werkgever zijn de basis, maar de voordelen van een superieure hygiëne reiken verder dan compliance.

Verbetering van de productiviteit

Een schone werkomgeving creëert een positief werkklimaat. Medewerkers voelen zich gewaardeerd wanneer hun werkgever investeert in hun gezondheid. Dit leidt tot:

• Hogere concentratie: Minder afleiding door rommel of onfrisse geuren.
• Betere mentale gesteldheid: Een opgeruimde plek draagt bij aan een opgeruimde geest.
• Verhoogde motivatie: Een schone en professionele werkomgeving motiveert het team om de norm hoog te houden.

Positief bedrijfsbeeld

Een vlekkeloze hygiëne is ook een visitekaartje. Het straalt professionaliteit uit naar klanten, leveranciers en potentiële nieuwe werknemers. In een competitieve arbeidsmarkt is dit een cruciaal HR-voordeel.

🤝 De strategische partner: uw schoonmaakbedrijf

Het naleven van de strenge wettelijke verplichtingen en het garanderen van een continue, hoge hygiënenorm vereist gespecialiseerde kennis en mankracht. Een professioneel schoonmaakbedrijf is hierin uw strategische partner.

Kennis en specialisatie

Een gespecialiseerd schoonmaakbedrijf heeft de expertise in:

• Arbeidshygiëne: Ze kennen de normen uit de Codex en kunnen helpen bij de implementatie van preventiemaatregelen die voortvloeien uit uw RI&E.
• Producten en technieken: Gebruik van de juiste, professionele ontsmettings- en reinigingsmiddelen voor verschillende oppervlakken, wat een dieper en effectiever resultaat garandeert.
• Sector-specifieke hygiëne: Of het nu gaat om de strikte HACCP-normen in de voedingsindustrie of steriele omgevingen in de zorg, een professional levert maatwerk.

Administratieve ontlasting en documentatie

Een cruciaal voordeel van het inschakelen van een extern schoonmaakbedrijf is de administratie. Zij verzorgen de documentatie en de logboeken van de uitgevoerde diensten. Deze documentatie is essentieel bij een inspectie door de FOD om aan te tonen dat de werkgever aan zijn zorgplicht voldoet.

Bovendien zorgt een professionele planning voor een continue, meetbare hygiënenorm, wat het risico op ziekteverzuim door besmetting aanzienlijk verlaagt.

🚀 Van verplichting naar concurrentievoordeel

De wettelijke verplichtingen inzake hygiëne op de werkvloer zijn duidelijk en niet onderhandelbaar. De werkgever draagt de volledige verantwoordelijkheid om te zorgen voor een veilige en schone werkomgeving, beginnend bij de RI&E en eindigend bij de dagelijkse schoonmaak en ventilatie.

De keuze om te investeren in een hoge hygiënenorm is een keuze tegen ziekteverzuim, boetes en reputatieschade, en een keuze vóór productiviteit, werknemerstevredenheid en een positief bedrijfsimago. Het is niet zomaar een kostenpost; het is een essentiële strategische investering.