Verkoop of overdracht van ondernemingen

Wat is een correcte prijs om uw onderneming te verkopen?

Geen makkelijke vraag op het eerste gezicht, en tegenstrijdig genoeg zijn veel handelaars, die vaak nochtans dagelijks producten verkopen, vaak nogal terughoudend als het gaat om de waarde te bepalen van hun eigen handelsfonds. De waardebepaling van een onderneming in de aanloop naar de overdracht van het handelsfonds is wat complexer dan de waardebepaling van goederen en diensten, aangezien er meerdere immateriële en dynamische elementen zijn waarmee rekening dient te worden gehouden.
Toch staan handelaars die de waarde van hun handelsfonds willen bepalen met het oog op een verkoop nu ook weer niet voor een totaal onmogelijke opdracht:

• Enerzijds bestaan er verschillende vrij eenvoudige berekeningsmethodes om de waarde van een handelsfonds te bepalen, elk met voor- en nadelen;
• Anderzijds kan de handelaar enkele eenvoudige tips volgen om, los van de puur boekhoudkundige waardering, toch een degelijke beoordeling te maken van de waarde van een handelsfonds. Goed nieuws is ook dat hij niet alleen staat om die opdracht tot een goed einde te brengen.

Boekhoudkundige waarderingsmethodes voor ondernemingen

Hoe de waarde van een onderneming bepalen? Er zijn hiervoor meerdere methodes in gebruik, die respectievelijk vertrekken vanuit het dynamische of evoluerende aspect van de waarde van een onderneming, vanuit het statische aspect - een momentopname als het ware -, of vanuit een vergelijking met de markt. Elk van deze methodes heeft voordelen en nadelen en afhankelijk van het type onderneming is de ene methode al geschikter dan de andere.

Methode van de toekomstige rentabiliteit: een waardering op basis van verwachtingen

Deze methode is populair bij startups en bedrijven uit de 'nieuwe economie', aangezien ze geen verkoop op basis van resultaten maar op basis van potentieel beoogt. In het Engels heet deze methode de Discounted CashFlow-methode of DCF-methode,
en in wezen steunt ze op een prognose van de toekomstige resultaten van het bedrijf.
Veel is dan ook gebaseerd op verwachtingen of vooruitzichten:

• Zo worden de verwachte kasstromen of verwachte cashflow na belastingen berekend door enerzijds het bedrijfsresultaat vóór belastingen en anderzijds de afschrijvingskosten zonder de investeringen en de variatie in de behoefte aan werkkapitaal op te tellen.
• Die verwachte kasstromen worden boekjaar na boekjaar uitgezet, tot wanneer het bedrijf het door de potentiële kopers of investeerders verwachte rentabiliteitsniveau haalt.
• De vrije cashflow voor de komende boekjaren: op basis van de cashgeneratie of kaspositie van de voorbije boekjaren, wordt een prognose gemaakt voor de twee of drie volgende boekjaren. Op basis van die analyse kan dan bij de waardering een trend worden bepaald over een langere termijn.

Het is hierbij van essentieel belang om de verschillende marktrisico's en opportuniteiten goed in kaart te brengen die een rechtstreekse impact kunnen hebben op de evolutie van de cashpositie jaar na jaar.
Een ander nadeel van deze methode is dat ze geen rekening houdt met het eigen vermogen van de onderneming, wat echter niet meteen een nadeel hoeft te zijn voor jonge bedrijven. Vaak tracht men overigens ook om rekening te houden met de innovatiecapaciteit van een bedrijf.

De vermogensmethode: een momentopname

Dit is de meest klassieke waarderingsmethode voor een onderneming, en ze wordt ook het vaakst gebruikt voor handelsfondsen waarvan de activiteiten zich doorheen de tijd hebben gestabiliseerd. Ze is evenwel mathematisch vrij complex en het verdient hier zeker aanbeveling om een beroep te doen op gekwalificeerde professionals zoals boekhouders, accountants en bedrijfsrevisoren.
In tegenstelling tot de DCF-methode die hoofdzakelijk gebaseerd is op toekomstige resultaten, steunt de vermogensmethode in hoofdzaak op resultaten die behaald werden in het verleden.
Concreet behelst deze methode:

• Het bepalen van de waarde van alle activa van het handelsfonds (materiële, immateriële, financiële)
• Daarvan worden de schulden en de voorzieningen voor risico's afgetrokken;
• En het aldus bekomen resultaat wordt bijgesteld door rekening te houden met activa in uitvoering, schuldvorderingen, uitgestelde belastingen, meerwaarden, minderwaarden, enz.

Op deze manier bepaalt met het zogenaamde netto actief of de reële boekhoudkundige waarde van een onderneming.
Deze methode is in het bijzonder aangewezen voor mature bedrijven die hun groeipotentieel reeds hebben bereikt. Een ander voordeel van deze methode is dat ze het niet alleen mogelijk maakt om een goed idee te krijgen van de waarde van het handelsfonds maar ook toelaat om de waarde van een deelbewijs in het kapitaal of met andere woorden van een aandeel te bepalen.
Ze wordt dan ook beschouwd als een allesomvattende waarderingsmethode voor ondernemingen.

De vergelijkende methode: beeld van de onderneming binnen haar markt

De vergelijkende methode is de meest eenvoudige waarderingsmethode voor een onderneming, en vaak is bij een eerste analyse de tussenkomst van een boekhouder niet eens vereist.
Zoals de naam al aangeeft bestaat deze methode er eenvoudigweg uit om de verkoopprijzen voor min of meer gelijkaardige ondernemingen op te zoeken en het over te dragen handelsfonds te positioneren binnen de aldus verkregen resultaten.
Er dient hier dus gekeken te worden naar andere ondernemingen die vergelijkbaar zijn:

• qua type activiteiten
• qua activiteitsvolume
• qua aantal bestaansjaren
• en vooral ook qua vestigingsplaats.

Deze waarderingsmethode wordt vaak toegepast bij kmo's en detailhandelszaken waarvoor de concurrentie relatief eenvoudig in kaart te brengen is (o.a. restaurants, kledingzaken, buurtwinkels, bakkerijen, slagerijen).

Andere elementen met een invloed op de waarde van de onderneming en tips voor een goede waardebepaling

De boekhoudkundige waarderingsmethodes zijn uiteraard nuttig maar toch kunnen niet alle elementen die de waarde van een onderneming bepalen zomaar in harde cijfers worden uitgedrukt. We zetten hieronder een aantal meer algemeen-zakelijke elementen op een rijtje die eveneens een invloed kunnen hebben. Bovendien staat u er als ondernemer niet alleen voor om de waarde van uw bedrijf te bepalen, en kunt u zich laten begeleiden door diverse gekwalificeerde professionals.

Andere elementen met een invloed op de waarde van de onderneming

Bij het bepalen van de waarde van een onderneming komt meer kijken dan alleen het onder de loep nemen van de boekhoudkundige balans en financiële resultaten.
Er dient ook rekening te worden gehouden met een aantal meer algemeen-zakelijke elementen, die de bedrijfsresultaten in positieve of negatieve zin kunnen doen evolueren:

• De geografische ligging van een handelszaak is een element dat absoluut het succes ervan kan maken of kraken, zeker in het geval van buurtwinkels of horecazaken bijvoorbeeld
• Hoeveel 'passage' er in de straat is (aantal voorbijgangers) en de bereikbaarheid
• Het profiel van de klanten, hoe lang ze al klant zijn, hoe vaak ze terugkeren, wat hun koopkracht is, enz.
• De staat waarin machines, uitrusting, productiematerieel, enz. zich bevinden
• De huidige marktsituatie, hevige concurrentie of niet, enz.
• De groeivooruitzichten voor de markt of sector
• De naamsbekendheid van de onderneming of van haar merken
• De 'kwaliteit' van het personeel (ervaring en expertise)
• Het sociaal klimaat in de onderneming
• Wat er allemaal in de overdracht van het handelsfonds vervat zit: met of zonder passiva, verbintenissen, gebouwen, enz.

En tot slot is een heel belangrijke parameter uiteraard ook de kandidaat-koper of overnemer! Bij de overname van ondernemingen is er altijd een onderhandelingsfase, die soms lang kan duren. Als ondernemer die de overdracht van een handelsfonds voorbereidt, verdient het dan ook aanbeveling om in uw berekeningen een onderhandelingsmarge in te calculeren.
De uiteindelijke verkoopprijs kan hoger of lager uitvallen dan wat u bij aanvang van de onderhandelingen in gedachten had.

Professionals en instanties die u kunnen helpen bij de waardebepaling

U staat er als ondernemer zeker niet helemaal alleen voor om de waarde van uw bedrijf te bepalen. Verschillende gekwalificeerde professionals kunnen u begeleiding en advies verstrekken, niet alleen voor de waardebepaling maar ook voor de andere stappen bij de overdracht van een handelsfonds.
Uiteraard zal uw eerste aanspreekpunt uw eigen boekhouder zijn. Ongeacht de gekozen waarderingsmethode is hij of zij het best geplaatst om de reële waarde van uw onderneming zo goed mogelijk in te schatten.
In complexere situaties en voor grotere bedrijven kan de assistentie van boekhoudkantoren met meerdere specialisten (accountants, bedrijfsrevisoren, fiscalisten, enz.) vereist zijn, en mogelijk ook een volledige auditprocedure.
Voor ondernemingen van beperkte omvang (kmo's) bieden gespecialiseerde advieskantoren vandaag een alles-in-één service aan die vaak heel betaalbaar is.
Tot slot kunt u zich als ondernemer vaak ook wenden tot de administratieve diensten van een Kamer van Koophandel, van uw sociaal secretariaat of van een zelfstandigenorganisatie bijvoorbeeld.
Ook zij kunnen u vaak nuttige bijstand of informatie verstrekken.
U denkt eraan uw onderneming te verkopen? Vul op onze website een offerteaanvraagformulier in en word gratis in contact gebracht met diverse specialisten in bedrijfsoverdrachten.